Rośliny oleiste to grupa gatunków roślin przemysłowych, uprawianych ze względu na wysoką zawartość tłuszczu. Tłuszcze (w 90% są to kwasy tłuszczowe) stanowią u roślin użytkowanych jako oleiste ponad 15% suchej masy nasion i owoców. Surowiec pozyskany z roślin przed dalszą obróbką określany jest mianem tłuszczu naturalnego surowego. Tłuszcze roślinne po obróbce mogą mieć konsystencję stałą lub płynną i zwane są olejami roślinnymi. Wykorzystywane są w gospodarstwach domowych oraz w przemyśle cukierniczym, piekarniczym, konserwowym i rybnym, a także do produkcji farb i lakierów, kosmetyków, leków, środków ochrony roślin, produkcji gum i smarowania silników.

Przykłady roślin oleistych

W skali świata kluczową rolę odgrywa kilkanaście gatunków roślin oleistych, jednak lokalnie wykorzystywanych jest jako źródło tłuszczów roślinnych w sumie ponad 200 gatunków roślin reprezentujących różne rodziny[3].

W europejskiej strukturze produkcji nasion roślin oleistych główną pozycję zajmują słonecznik (40%) i rzepak (29%), a w krajach unijnych zdecydowanie dominuje (47%) rzepak.

Rośliny oleiste uprawiane w Europie Środkowej:

rzepak – na olej rzepakowy
słonecznik zwyczajny – na olej słonecznikowy
len zwyczajny – na olej lniany
modrak abisyński (katran abisyński)
krokosz barwierski
rącznik pospolity na olej rycynowy
soja warzywna
mak lekarski
rzodkiew oleista
dynia oleista
lnicznik siewny

Inne rośliny oleiste:

bawełna
kakaowiec właściwy
kokos właściwy
kukurydza zwyczajna
masłosz Parka
migdałowiec pospolity
oliwka europejska
orzech ziemny
olejowiec gwinejski (palma olejowa)
sezam indyjski
winorośl właściwa